โรงเรือนเพาะเห็ดควบคุมอากาศอัตโนมัติ เพิ่มผลผลิตด้วยเทคโนโลยี

โรงเรือนเพาะเห็ด ควบคุมอากาศอัตโนมัติ

          ในอดีตเห็ดที่รับประทานกันทั่วไป  จะเป็นเห็ดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติเฉพาะช่วงฤดูกาลเท่านั้น  เมื่อมีผู้นิยมบริโภคกันมากขึ้น  จึงทำให้เกิดการพัฒนาไปสู่การเพาะเห็ดในเชิงการค้า เห็ดที่เพาะในเชิงการค้ามีหลายชนิด  เช่น เห็ดฟาง  เห็ดนางรม  เห็ดนางฟ้า  เห็ดยานางิ  เห็ดหูหนู   และเห็ดหอม เป็นต้น  เห็ดสกุลนางรมหรือเห็ดนางรมเป็นเห็ดที่นิยมของตลาด และมีการเพาะกันทั่วไปเกือบทั้งประเทศ  เห็ดนางรมเจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศที่มีอุณหภูมิระหว่าง 24 – 33 องศาเซลเซียส และความชื้นสัมพัทธ์ 70 – 80 เปอร์เซ็นต์

 เห็ดแต่ละชนิดมีวิธีการเพาะที่แตกต่างกัน โดยทั่วไปผู้เพาะเห็ดจะนำถุงเชื้อที่ผลิตเอง  หรือซื้อมานำไปเปิดดอกในโรงเรือนที่ควบคุมสภาพแวดล้อมได้  ดังนั้นโรงเรือนเปิดดอกเห็ดจึงมีความสำคัญในการเพาะเห็ด  โดยจะต้องควบคุมสภาพแวดล้อมให้เหมาะสม  เห็ดจึงจะออกดอกและให้ผลผลิตดี  จากการสำรวจโรงเรือนเพาะเห็ดที่เกษตรกรปลูก  พบว่ามีหลายขนาดด้วยกัน  ขึ้นอยู่กับเหตุผลและแนวคิดของแต่ละคน       ผู้สร้าง
โรงเรือนขนาดใหญ่ให้เหตุผลว่าดูแลสะดวก  อุณหภูมิภายในโรงเรือนมีความสม่ำเสมอ  เปลี่ยนแปลงน้อย ส่วนผู้ที่สร้างโรงเรือนขนาดเล็กมีเหตุผลสนับสนุนว่า สามารถป้องกันกำจัดโรค แมลง และไร   หรือศัตรูเห็ดได้ดีกว่าถ้าเกิดการระบาดของโรคและแมลง  จะสามารถควบคุมได้ไม่เสียหายทั้งหมด

โรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรมแบบถาวร

          โดยเหตุที่โรงเรือนเพาะเห็ดส่วนใหญ่จะเป็นโรงเรือนที่สร้างด้วยไม้ไผ่ มุงหลังคาด้วยแฝกหรือใบจาก ซึ่งเป็นวัสดุที่ไม่คงทน แม้จะลงทุนต่ำ แต่ก็มีอายุการใช้งานสั้น ประมาณ 2 - 3 ปี  เกษตรกรก็ต้องจ่ายเงินค่าแรงงาน และค่าวัสดุในการซ่อมแซมใหม่   นอกจากนั้นโรงเรือนที่สร้างด้วยไม้ไผ่หรือแฝกยังเป็นที่อาศัยของมอดและแมลงอีกด้วย   เกษตรกรก็ต้องหันมาใช้สารเคมีป้องกันกำจัดโรคและแมลง    ซึ่งไม่ปลอดภัยต่อทั้งเกษตรกรและผู้บริโภค

          คุณนาวี จิระชีวี วิศวกรการเกษตรชำนาญการพิเศษ ผู้อำนวยการกลุ่มพัฒนาพื้นที่เกษตร  สถาบันวิจัยเกษตรวิศวกรรม กรมวิชาการเกษตร กล่าวว่า" การที่จะช่วยให้เกษตรกรสามารถลดต้นทุนในระยะยาวสำหรับการเพาะเห็ดเพื่อการค้า  น่าจะสร้างโรงเรือนที่ค่อนข้างถาวร คือสร้างด้วยโครงเหล็ก  หลังคามุงกระเบื้อง   ซึ่งจะมีอายุการใช้งานนานถ้าเกษตรกรมีเงินลงทุนพอ    แต่ต้องหาวิธีการควบคุมสภาพแวดล้อมและรูปแบบของ
โรงเรือนเปิดดอกเห็ดที่เหมาะสม   แต่เนื่องจากปัจจุบันกลุ่มพัฒนาพื้นที่เกษตรยังไม่มีข้อมูลทางวิชาการที่จะแนะนำให้แก่เกษตรกรคือ ขนาดแบบแปลน โรงเรือนเพาะเห็ดนางรมที่เหมาะสม      รวมถึงรูปแบบการควบคุมสภาพแวดล้อม อุณหภูมิและความชื้นภายในโรงเรือน" 

         ดังนั้น สถาบันวิจัยเกษตรกรวิศวกรรม กรมวิชาการเกษตร    จึงได้ทำการวิจัยและพัฒนาโรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรมแบบถาวรให้ได้ขนาดที่คุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์พร้อมกับติดตั้งระบบควบคุมสภาพแวดล้อมภายในที่เหมาะสมสำหรับการเพาะเห็ดนางรม และให้สามารถประยุกต์ใช้ในการเพาะเห็ดอื่นๆได้   เพื่อเป็นต้นแบบโรงเรือนเพาะเห็ดสกุลนางรมแบบถาวร

การวางเชื้อเห็ดแบบแขวน พร้อมชุดตรวจจับสัญญาณ

           คุณวิโรจน์  โหราศาสตร์ วิศวกรการเกษตรชำนาญการพิเศษ กลุ่มพัฒนาพื้นที่เกษตร หัวหน้าโครงการวิจัยและพัฒนาโรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรม โดยร่วมกับกลุ่มวิจัยและพัฒนาเห็ด  สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพ กรมวิชาการเกษตร กล่าวว่า   โรงเรือนที่มีลักษณะโครงหลังคาจั่วเป็นรูปแบบโรงเรือนที่เกษตรกรนิยมมากที่สุด  จึงได้ทำการออกแบบให้โรงเรือนมีลักษณะเป็นโครงหลังคาเหล็กทรงจั่วมุงด้วยกระเบื้อง   ด้านข้าง
ปิดด้วยซาแรนทึบ  พื้นเทคอนกรีตซึ่งสะดวกในการทำความสะอาดและจัดการต่างๆ  ภายในโรงเรือนได้ง่าย      เพื่อไม่ให้เป็นที่สะสมของเชื้อโรคจากการออกแบบและประเมินราคาโรงเรือนลักษณะดังกล่าวในหลาย ๆ ขนาดพบว่า โรงเรือนขนาด 6 x 8 เมตร เป็นขนาดที่เหมาะสมในการลงทุนมากที่สุด นอกจากนี้ยังพบว่าวิธีวางก้อนเชื้อเห็ดแบบแขวนเป็นชั้น ๆ ในแนวตั้งจะมีการระบายอากาศได้ดีกว่าแบบตั้งโต๊ะวางก้อนเชื้อเห็ดแบบตัวเอ
และยังสามารถทำความสะอาดพื้นโรงเรือนได้ง่าย  สะดวกในการเก็บดอกเห็ดและการนำก้อนเชื้อเห็ดออกมา

          คุณวิโรจน์ กล่าวว่า "จากการวัดอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ภายในโรงเรือนเปิดดอกเห็ด  ขนาด 6 x 8 เมตร       พบว่าไม่เหมาะสมสำหรับโรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรม ถ้าไม่มีระบบควบคุมสภาพแวดล้อม เพราะในช่วงบ่ายอุณหภูมิภายในโรงเรือนจะสูงเกิน 33 องศาเซลเซียส และความชื้นสัมพัทธ์ต่ำกว่า 70 เปอร์เซ็นต์  จึงได้ทำการปรับปรุงและติดตั้งระบบต่างๆ  เพื่อลดอุณหภูมิและเพิ่มความชื้นสัมพัทธ์ในโรงเรือน" ดังนี้

          1. เปิดจั่วด้านหน้าและด้านหลังโรงเรือนเพื่อให้ความร้อนใต้หลังคาระบายออกมา  พร้อมกับมุงซาแรนใต้คานเพื่อป้องกันความร้อนจากใต้หลังคาแผ่ลงมา และป้องกันความชื้นออกจากโรงเรือน

             2. ด้านข้างของโรงเรือนมุง 3 ชั้นด้วยซาแรน 50% พลาสติกหนา 150 ไมครอนและซาแรน 50% อีกชั้นหนึ่งทำให้เก็บความชื้นในโรงเรือนได้ดีขึ้น

      3. ติดตั้งระบบควบคุมอัตโนมัติ  ได้แก่ ระบบพ่นฝอยภายในโรงเรือนด้วยปั๊มน้ำ อุณหภูมิและความชื้น

          โรงเรือนควบคุมการทำงานด้วยชุดตรวจจับสัญญาณ (เซ็นเซอร์)      และระบบควบคุมไมโครคอนโทรลเลอร์ที่สามารถกำหนดค่าความชื้นสัมพัทธ์ไม่ต่ำกว่า 70  เปอร์เซ็นต์  และอุณหภูมิไม่เกิน 33 องศาเซลเซียส   และติดตั้งระบบมินิสปริงเกลอร์รดน้ำบนหลังคาโรงเรือน    ให้ทำงานอัตโนมัติพร้อมกับระบบพ่นฝอยอัตโนมัติในโรงเรือนโดยใช้ปั๊มตัวเดียวกัน

         นอกจากนั้นยังติดตั้งระบบรดน้ำอัตโนมัติด้วย  นาฬิกาตั้งเวลา (Timer) วันละ 3 เวลา เช้ากลางวัน เย็น   ด้วยระบบพ่นฝอยป้องกันเห็ดแห้งโดยใช้ปั๊มน้ำชุดเดียวกันกับระบบพ่นฝอยควบคุมสภาพแวดล้อมอัตโนมัติ

สปริงเกอร์ ลดความร้อนหลังคา

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตและผลผลิตของเห็ด

          คุณสุวลักษณ์  ชัยชูโชติ  นักวิชาการโรคพืชชำนาญการพิเศษ  ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัยและพัฒนาเห็ด   สำนักวิจัยพัฒนาเทคโนโลยีชีวภาพกรมวิชาการเกษตร    ชี้ถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของเห็ดว่ามีอยู่ 6 องค์ประกอบด้วยกัน  คือ

           1.อาหารสำหรับเห็ด  

           2.อุณหภูมิ เนื่องจากเห็ดเป็นสิ่งมีชีวิตที่ต้องอยู่ในอุณหภูมิที่เขาชอบ

           3. ความเป็นกรดเป็นด่างของอาหารเห็ด

           4. อากาศ เนื่องจากเห็ดเป็นสิ่งมีชีวิตที่ต้องการอากาศหายใจ

           5. ความชื้น เนื่องจากเห็ดเป็นเชื้อราเส้นใยจึงต้องมีความชื้นเข้ามาเกี่ยวข้อง 

            6. แสง

          ดังนั้นโรงเรือนเพาะเห็ดจึงต้องเกี่ยวข้องกับอุณหภูมิ ความชื้น  อากาศและแสง อย่างไรก็ตาม   เห็ดแต่ละชนิดมีความต้องการปัจจัยเหล่านี้แตกต่างกัน โดยเฉพาะเห็ดหอมและเห็ดนางรมหรือเห็ดสกุลนางรมต้องการอุณหภูมิที่แตกต่างกันมาก เห็ดหอมต้องการอุณหภูมิต่ำและความชื้นสูง เห็ดสกุลนางรมต้องการอุณหภูมิสูงมากกว่าเห็ดหอม  ส่วนเห็ดฟางชอบอุณหภูมิสูงแต่ในช่วงที่ออกดอกต้องการอุณหภูมิต่ำ

โรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรม ขนาด 6x8 เมตร

 “จึงกล่าวได้ว่าอุณหภูมิ อากาศ ความชื้นและแสงมีความสำคัญ ซึ่งเราจะต้องจัดสภาพแวดล้อมดังกล่าวภายในโรงเรือนเพาะเห็ดให้เหมาะสมสำหรับเห็ดแต่ละชนิด เพราะสิ่งเหล่านี้มีความสำคัญต่อปริมาณผลผลิตและคุณภาพของเห็ด    ถ้าเราสามารถกำหนดและควบคุมได้ให้เหมาะสมกับ
เห็ดแต่ละชนิดโอกาสที่เห็ดจะพัฒนาเป็นดอก และเพิ่มผลผลิตให้เราก็จะสูงขึ้น” คุณสุวลักษณ์ อธิบาย

          คุณวิโรจน์ กล่าวว่า      จากการออกแบบและทดสอบโรงเรือนเพาะเห็ดแบบถาวรขนาด 6 x 8  เมตร  พร้อมระบบควบคุมสภาพแวดล้อมในโรงเรือน ซึ่งประกอบด้วยระบบพ่นหมอกอัตโนมัติในโรงเรือน     ระบบรดน้ำบนหลังคาสามารถใช้เป็นโรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรมได้ดี คือ สามารถ
ควบคุมความชื้นภายในได้ไม่ต่ำกว่า 70 เปอร์เซ็นต์  และอุณหภูมิไม่เกิน 33 องศาเซลเซียส

โรงเรือนเพาะเห็ดควบคุมอากาศอัตโนมัติ: เพิ่มผลผลิตด้วยเทคโนโลยี

ในอดีต เห็ดที่รับประทานกันทั่วไปมักเกิดขึ้นตามธรรมชาติในช่วงฤดูกาลเท่านั้น แต่เมื่อมีความต้องการบริโภคเพิ่มขึ้น จึงเกิดการพัฒนาไปสู่การเพาะเห็ดในเชิงการค้า เห็ดที่นิยมเพาะมีหลายชนิด เช่น เห็ดฟาง, เห็ดนางรม, เห็ดนางฟ้า, เห็ดยานางิ, เห็ดหูหนู และเห็ดหอม

โดยเฉพาะ เห็ดนางรม ซึ่งเป็นที่นิยมในตลาดและสามารถเพาะได้ทั่วประเทศ เห็ดชนิดนี้เจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศที่มีอุณหภูมิ 24 – 33°C และความชื้นสัมพัทธ์ 70 – 80%

ความสำคัญของโรงเรือนเพาะเห็ด

✅ ควบคุมสภาพแวดล้อม – โรงเรือนช่วยรักษาอุณหภูมิและความชื้นให้เหมาะสม
✅ เพิ่มผลผลิต – การควบคุมอากาศช่วยให้เห็ดออกดอกสม่ำเสมอ
✅ ลดความเสี่ยงจากโรคและแมลง – โรงเรือนช่วยป้องกันการระบาดของศัตรูเห็ด
✅ ประหยัดต้นทุนระยะยาว – โรงเรือนแบบถาวรช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซ่อมแซม

โรงเรือนเปิดดอกเห็ดนางรมแบบถาวร

โรงเรือนเพาะเห็ดแบบดั้งเดิมมักสร้างจากไม้ไผ่และมุงหลังคาด้วยแฝกหรือใบจาก ซึ่งมีอายุการใช้งานสั้นเพียง 2 - 3 ปี และเป็นแหล่งสะสมของแมลงศัตรูเห็ด

✅ โรงเรือนแบบถาวรที่แนะนำ:

• โครงสร้างเหล็ก – ทนทานและใช้งานได้นาน
• หลังคามุงกระเบื้อง – ลดความร้อนสะสม
• พื้นคอนกรีต – ทำความสะอาดง่าย ลดการสะสมของเชื้อโรค
• ระบบควบคุมอากาศอัตโนมัติ – ใช้เซ็นเซอร์ตรวจจับอุณหภูมิและความชื้น

ระบบควบคุมอากาศอัตโนมัติในโรงเรือน

✅ เปิดจั่วด้านหน้าและด้านหลัง – ระบายความร้อนใต้หลังคา
✅ มุงซาแรน 3 ชั้น – เก็บความชื้นและลดอุณหภูมิ
✅ ติดตั้งระบบพ่นฝอยอัตโนมัติ – ควบคุมอุณหภูมิและความชื้น
✅ ใช้ไมโครคอนโทรลเลอร์ – ตั้งค่าความชื้นไม่ต่ำกว่า 70% และอุณหภูมิไม่เกิน 33°C
✅ ระบบมินิสปริงเกลอร์ – รดน้ำบนหลังคาเพื่อลดความร้อน

ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของเห็ด

✅ อาหาร – ต้องมีสารอาหารที่เหมาะสม
✅ อุณหภูมิ – ควบคุมให้เหมาะกับชนิดของเห็ด
✅ ความเป็นกรด-ด่าง – ต้องปรับค่า pH ให้เหมาะสม
✅ อากาศ – เห็ดต้องการออกซิเจนในการเจริญเติบโต
✅ ความชื้น – เห็ดเป็นเชื้อราเส้นใย ต้องมีความชื้นที่เหมาะสม
✅ แสง – มีผลต่อการพัฒนาและออกดอกของเห็ด

สรุป

โรงเรือนเพาะเห็ดแบบถาวรที่มีระบบควบคุมอากาศอัตโนมัติช่วยให้สามารถควบคุมอุณหภูมิและความชื้นได้อย่างแม่นยำ ส่งผลให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น ลดต้นทุนระยะยาว และช่วยให้เกษตรกรสามารถเพาะเห็ดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Meta Description: โรงเรือนเพาะเห็ดแบบถาวรช่วยควบคุมอุณหภูมิและความชื้น เพิ่มผลผลิต ลดต้นทุน และป้องกันโรคแมลง อ่านรายละเอียดที่นี่!