ระบบน้ำหยด (Drip Irrigation System) เทคโนโลยีชลประทานที่ช่วยประหยัดน้ำและเพิ่มผลผลิต

 ระบบน้ำหยด (Drip Irrigation System): เทคโนโลยีชลประทานที่ช่วยประหยัดน้ำและเพิ่มผลผลิต

ระบบน้ำหยดคืออะไร?

ระบบน้ำหยด (Drip Irrigation System) เป็นเทคโนโลยีการชลประทานที่ส่งน้ำผ่านระบบท่อและปล่อยน้ำออกทางหัวน้ำหยด ซึ่งติดตั้งไว้บริเวณโคนต้นพืช น้ำจะหยดซึมลงมาบริเวณรากอย่างสม่ำเสมอในอัตรา 4-20 ลิตร/ชั่วโมง ที่แรงดัน 0.3-2 บาร์ ขึ้นอยู่กับชนิดพืช ขนาดพื้นที่ และประเภทของดิน จุดมุ่งหมายสำคัญของการให้น้ำแบบนี้ก็เพื่อที่จะรักษาระดับความชื้นของดิน บริเวณรากพืชให้อยู่ในระดับที่รากพืชดูดไปใช้ได้อย่างง่าย สร้างความเจริญเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ พอเหมาะ และเป็นไปตามความต้องการของพืช ส่งผลให้พืชเจริญเติบโตอย่างมีประสิทธิภาพ

ข้อดีของระบบน้ำหยด

✅ ประหยัดน้ำมากกว่าทุกวิธี – ลดการสูญเสียน้ำจากการระเหยและไหลออกนอกพื้นที่
✅ เพิ่มผลผลิตทางการเกษตร – รักษาระดับความชื้นของดินให้เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของพืช
✅ ลดต้นทุนแรงงาน – สามารถควบคุมการเปิด-ปิดน้ำด้วยระบบ Manual, Automatic หรือ Timer Digital
✅ ใช้ได้กับทุกประเภทของดิน – ดินร่วน, ดินทราย, ดินเหนียว รวมถึงดินเค็มและดินด่าง
✅ ลดการระบาดของศัตรูพืช – ลดความชื้นส่วนเกินที่ทำให้เกิดโรคพืชและวัชพืช
✅ สามารถให้ปุ๋ยพร้อมน้ำ – ใช้ Injector ผสมปุ๋ยและสารเคมีไปกับน้ำโดยตรง

องค์ประกอบหลักของระบบน้ำหยด

นี่คือตารางที่สรุป องค์ประกอบหลักของระบบน้ำหยด (Drip Irrigation System) เพื่อช่วยให้คุณเข้าใจถึงอุปกรณ์ที่จำเป็นในระบบนี้:

โดยมีคุณลักษณะที่สำคัญดังต่อไปนี้

✅ เป็นวิธีการให้น้ำด้วยอัตราทีละน้อยๆ (น้อยกว่า 250 ลิตร/ชม.)
✅ เป็นวิธีการให้น้ำที่ใช้เวลานาน (นานมากกว่า 30 นาที)
✅ เป็นวิธีการให้น้ำช่วงบ่อยครั้ง (ไม่เกิน 3 วันครั้ง) อาจจะทำได้โดยใช้เครื่องตั้งเวลาอัตโนมัติ
✅เป็นวิธีการให้น้ำโดยตรงในบริเวณเขตรากพืชหรือเขตพุ่มใบ (เปียกอย่างน้อย 60%)
✅เป็นวิธีการให้น้ำด้วยระบบท่อที่ใช้แรงดันต่ำ ( แรงดันที่หัวจ่ายน้ำประมาณ 2 บาร์ )

องค์ประกอบหลักของระบบให้น้ำแบบหยด

อุปกรณ์ที่สำคัญจะต้องมีในระบบ ได้แก่ หัวจ่ายน้ำ ท่อแขนง ท่อประธานย่อย ท่อประธาน ประตูน้ำ เครื่องกรองน้ำ และปั๊มน้ำ 12V 24V หรือ 220V เป็นต้น นอกจากนี้ บางครั้งก็อาจจำเป็นต้องมีอุปกรณ์พิเศษเพิ่มขึ้นอีกตามความเหมาะสม โดยเฉพาะอุปกรณ์ที่ถือว่าเป็นเครื่องควบคุมการจ่ายน้ำต้นทาง อันได้แก่ เครื่องวัดปริมาณการไหลของน้ำ เครื่องฉีดผสมปุ๋ยหรือสารเคมี เครื่องควบคุมความดัน วาล์วป้องกันน้ำไหลกลับ วาล์วระบายอากาศ เป็นต้น

ข้อดีของน้ำหยดมีหลายประการ

นี่คือตารางที่สรุปข้อดีของ ระบบน้ำหยด (Drip Irrigation System) เพื่อช่วยให้คุณเข้าใจถึงประโยชน์ของการใช้ระบบชลประทานประเภทนี้

1. ประหยัดน้ำมากกว่าทุกๆ วิธี ไม่ว่ารดด้วยมือหรือใช้สปริงเกอร์ หรือวิธีอื่นใดก็ตามและแก้ปัญหาภาวะวิกฤตการขาดแคลนน้ำในบางฤดูซึ่งเริ่มเกิดขึ้นในปัจจุบัน
2. ประหยัดต้นทุนในการบริหารจัดการ กล่าวคือ ลงทุนครั้งเดียวแต่ให้ผลคุ้มค่าในระยะยาว การติดตั้งอุปกรณ์ไม่ยุ่งยาก ติดตั้งครั้งเดียวและใช้งานได้ตลอดอายุ สามารถควบคุมการ เปิด-ปิดน้ำ โดยใช้ระบบ manual และ automatic หรือ micro controler โดยเฉพาะระบบตั้งเวลา ( Timer Digital )และตรวจจับความชื้นทำให้ประหยัดค่าแรง
3. ใช้ได้กับพื้นที่ทุกประเภทไม่ว่าดินร่วน ดินทราย หรือดินเหนียว รวมทั้งดินเค็มและดินด่าง น้ำหยดและไม่ละลายเกลือมาตกค้างอยู่ที่ผิวดินบน
4. สามารถใช้กับพืชประเภทต่างๆ ได้เกือบทุกชนิด เช่น มะเขือเทส เมล่อน ยกเว้นพืชที่ต้องการน้ำขัง
5. เหมาะสำหรับพื้นที่ขาดแคลนน้ำ ต้องการใช้น้ำอย่างประหยัด เช่น มะเขือเทส เมล่อน
6. ให้ประสิทธิภาพในการใช้น้ำสูงที่สุด 75-95 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งทำให้มีการสูญเสียน้ำน้อยที่สุด และเมื่อเทียบกับการปล่อยน้ำท่วมขัง มีประสิทธิภาพเพียง 25-50 เปอร์เซ็นต์ ในระบบสปริงเกลอร์ แบบติดตายตัวมีประสิทธิภาพ 70-80 เปอร์เซ็นต์ และในระบบสปริงเกลร์แบบเคลื่อนย้ายมีประสิทธิภาพ 65-75 เปอร์เซ็นต์
7. ประหยัดเวลาทำงาน ไม่ต้องคอยเฝ้า ใช้เวลาไปทำงานอย่างอื่นได้เต็มที่ไปพร้อม ๆ กับการให้น้ำ
8. ลดการระบาดของศัตรูพืชบางชนิดได้ดี เช่น โรคพืช และวัชพืช
9. ได้ผลผลิตสูงกว่าการใช้ระบบชลประทานแบบอื่น ทั้งด้านปริมาณและคุณภาพ ในขณะเดียวกันก็ประหยัดต้นทุนน้ำ ทำให้มีกำไรสูงกว่า
10. ระบบน้ำหยด สามารถให้ปุ๋ยและสารเคมีอื่นละลายไปกับน้ำพร้อมๆ กันทำให้ไม่ต้องเสียเวลาใส่ปุ๋ย พ่นยาอีก ทั้งนี้ต้องติดตั้งอุปกรณ์จ่ายปุ๋ย (injector) เข้ากับระบบ
11. ระบบน้ำหยดเป็นเทคโนโลยีใหม่สำหรับเกษตรไทยจึงมีข้อจำกัดอยู่ ต้องใช้ต้นทุนสูงในระยะแรก การติดตั้งต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญมาให้คำแนะนำ และเกษตรกรจะต้องมีความรู้ปริมาณการใช้น้ำของพืชแต่ละชนิดที่ปลูก เช่น มะเขือเทศ ต้องการปริมาณน้ำประมาณ 40 มิลลิเมตร/ไร่/วัน หรือประมาณ 1.5 ลิตร/ต้น/วัน เป็นต้น นอกจากนี้ เกษตรกรต้องมีการค้นคว้าหาแหล่งข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในการออกแบบติดตั้ง และบริหารระบบ จะต้องคำนึงถึงการจัดการระบบ เช่น ระยะเวลาให้น้ำ การใช้ปุ๋ย ชนิดปุ๋ย ตลอดจนต้องคำนึงถึงปัจจัยแวดล้อมอื่นๆ พืชจึงจะได้ปุ๋ย หรือสารเคมี ใช้อย่างพอทุกช่วงการเจริญเติบโต
12. 1. การให้น้ำปริมาณที่เหมาะสม กับความต้องการของพืชแต่ละชนิด
    2. การให้ปุ๋ยปริมาณที่เหมาะสม ซึ่งจะละลายผ่านเข้าสู่ระบบ
    3. การวางแผนการบำรุงรักษาระบบ เพื่อให้ได้ประโยชน์ยาวนานที่สุด

       การบริหารระบบน้ำหยดให้ได้ผลสูงสุด มี 3 ประการ คือ